Efterlängtad bok om undervisning i modersmål

S

Prej kohësh ka munguar një libër i tillë suedez që vendos bazat teorike dhe praktike të mësimdhënjes së gjuhës amtare.
Mësuesi, shkrimtari dhe anëtari i redaksisë së revistës “Lyktan” Rizah Sheqiri e ka lexuar vëmendshëm veprën “Mësimdhënia e gjuhës amtare, teoria dhe praktika” të shkrimtares Elena Leon.

Mësimi i gjuhës amtare kohëve të fundit ndjehet i kërcënuar nga ana politike, në të njëjtën kohë kjo gjë nuk ka asnjë bazë shkencore mbi të cilën mund të qëndrojë. Kurse libri “Mësimëdhënja e gjuhës amtare, teoria dhe praktika”, e trajton siç duhet këtë çështje. Pra, ky është një libër brilant i shkruar nga Elena Leon që sjellë një pasqyrë gjithëpërfshirëse teorike dhe praktike mbi rëndësinë e gjuhës amtare në shkollën suedeze. Libri i udhëzon mësuesit e gjuhës amtare për një mësimëdhënje më efektive dhe më të suksesshme, me theks të veçantë në mes ndërlidhjes së teorisë e praktikës, ndikimit të tyre në mësimin dhe në zhvillimin e përgjithshëm gjuhësor të nxënësve që mësojnë gjuhën amtare.

Një nga vlerat e veçanta të librit është trajtimi i ndërlidhjes së teorisë me praktikën e mësimit të gjuhës amtare. Nëpërmjet shembujve konkret dhe strategjive pedagogjike, lexuesit, pra mësuesit e gjuhës amtare, marrin jo vetëm inspirim por edhe sygjerime konkrete për të zbatuar mësimdhënien në mënyrë sa më efektive. E. Leon gjithashtu trajton rëndësinë e përshtatjes së mësimdhënies në bazë të nevojave individuale të nxënësve dhe sjellë sygjerime e këshilla konkrete për ta bërë këtë gjë në mënyrë sa më të suksesshme.

Megjithatë vlera më e madhe e librit qëndron në pasqyrimin e rëndësisë së mësimit të gjuhës amtare. Leon argumenton bindshëm e shkencërisht se mësimi i gjuhës amtare nuk është i rëndësishëm vetëm për zhvillimin gjuhësor të gjuhës amtare të nxënësve, por gjithashtu ndihmon në nxënjen e lëndëve tjera si dhe e rritë vetëbesimin në identitetin e tyre kulturor e gjuhësor. Duke e mësuar sa më mirë gjuhën e tyre amtare, nxënësit mund të zhvillojnë njohuritë e tyre edhe në lëndët tjera mësimore, njëkohësisht ata mësojnë të vlerësojnë më mirë e më shumë edhe prejardhjen e tyre gjuhësore e kulturore. Kjo u jep atyre një bazë të fortë për t’u zhvilluar tutje në shkollën suedeze, e poashtu i ndihmon në krijimin e një mjedisi ku gjuhët dhe kulturat e ndryshme mund të bashkëjetojnë lirëshëm.

Libri poashtu trajton edhe fusha tjera të rëndësishme në mësimin e gjuhës amtare, p.sh. Përgjegjësitë e mësuesit të gjuhës amtare për mësimin dhe zhvillimin e gjuhës, ndërgjegjësimin gjuhësor të nxënsëve dhe shumë momente tjera të rëndësishme. Ndërsa unë do t’i veçoj dy kapituj të rëndësishëm të librit, përkatësisht kapitullin e gjashtë puna me grupet heterogjene dhe kapitullin e shtatë planifikimi dhe zbatimi i mësimit të gjuhës amtare.

Mësuesit e gjuhës amtare,të cilët kryesisht punojnë me grupe heterogjene, padyshim duhet të jenë shumë efikas në mësimëdhënje në mënyrë që nxënësit e tyre të jenë sa më efektiv në mësimnxënje. Pra, është thelbësore që mësuesit të mendojnë mirë e me kujdes që t’i arrijnë të gjithë nxënësit, t’i motivojnë dhe t’i ndihmojnë ata që t’i zhvillojnë në mënyrë efikase njohuritë e tyre gjuhësore nga niveli në të cilin janë.

Në libër me theks të veçantë potencohet edhe rëndësia e planifikimit, strukturimit dhe realizimit të mësimdhënjes. Pra, çdo mësues i gjuhës amtare duhet ta planifikojë, ta strukturojë dhe ta realizojë sa më mirë mësimdhënien. Kujdes duhet t’i kushtohet grupimit të nxënësve në bazë të nivelit gjuhësor, moshës, zotësive e njohurive paraprake për nxënje. Në këta dy kapituj jipen shembuj konkret e praktikë se si të planifikohet një orë mësimi dhe një njësi mësimore, si të punohet me njësi gjithëpërfshirëse tematike dhe si të sigurohet mbështetja që i nevojitet secilit nxënës.

Shumë i rëndësishëm është edhe trajtimi i një momenti kyç të një mësimdhënje të sukseshme të gjuhës amtare me grupet heterogjene. Kurrikula tregon se mësimdhënia duhet të jetë e strukturuar qartë, d.m.th. mësimdhënia e suksesshme mbështetet në një planifikim të qartë pedagogjik, në zbatimin e mirë dhe në vlerësimin profesional. Planifikimi pedagogjik i mësimdhënësit është shumë i rëndësishëm dhe autorja evidenton tre lloje të planifikimit; planifikimin e përafërt, planifikimin tematik të njësisë mësimore dhe planifikimin e zhvillimit të njësisë mësimore. Autorja sjellë edhe disa shembuj nga strukturat konkrete që ndihmojnë në zhvillimin e aktiviteteve gjatë mësimit, ajo jep shembuj nga klasa, këshilla e udhëzime për detyrat e shtëpisë, etj.

Për çdo mësues të gjuhës amtare, ashtu si për çdo mësues tjetër, sfida më e madhe në mësimëdhënje është planifikimi pedagogjik i mirëmenduar për t’i arritur të gjitha interesimet për nxënje të secilit nxënës në secilin grup, si dhe për t’i zhvilluar tutje dituritë e tyre pikërisht duke u nisur nga niveli i tyre paraprak.

Përfundimisht konstatoj se ”Mësimdhënia e gjuhës amtare, teoria dhe praktika” është një burim i rëndësishëm për këdo që merret me mësimdhënien e gjuhës amtare. Libri ofron këshilla të qarta dhe praktike që mund të futen në klasë dhe të nxjerrin në pah rëndësinë e mësimit të gjuhës amtare në një mënyrë të suksesshme e frymëzuese. Autorja e librit Elena Leon për të gjithë vërteton bindshëm se gjuha amtare e integruar në shkollën suedeze është shumë e rëndësishme dhe mësimi i gjuhës amtare ndikon pozitivisht në zhvillimin dhe në suksesin e nxënësve në mësimin e gjuhëve dhe lëndëve tjera, në kulturë dhe në nxënje në përgjithësi.

Rizah Sheqiri • 2024-05-24
Rizah Sheqiri, i lindur në Kosovë, me banim në Suedi, është shkrimtar, poet e përkthyes që ka botuar mbi pesëdhjetë tituj. Sheqiri punon edhe si mësues.

Lyktan

S

?

▲ Bild rawpixel.com on Freepik

Det har länge saknats en svensk bok som lägger den teoretiska och praktiska grunden till modersmålsundervisningen, men nu har den kommit. Läraren, författaren och Lyktanskribenten Rizah Sheqiri har läst Elena Leons ”Modersmålsundervisning, teori och praktik”.

Undervisningen i modersmål är under hot från politiskt håll senaste tiden, samtidigt finns det brister i den pedagogiska grund den har att stå på. Men med ”Modersmålsundervisning, teori och praktik”, har åtminstone det sistnämnda åtgärdats. Det är en lysande bok skriven av Elena Leon som ger en omfattande och praktisk inblick i modersmålets betydelse inom svensk skolundervisning. Boken vägleder läsaren genom både teorin och praktiken av modersmålsundervisning och belyser hur de kan samverka för att främja elevers språkutveckling.

En av de starkaste punkterna i boken är att den förklarar hur teorin bakom modersmålsundervisning kan omsättas i praktiken. Genom konkreta exempel och pedagogiska strategier får läsaren verktyg för att genomföra en effektiv undervisning i modersmål. Leon tar även upp vikten av att anpassa undervisningen efter elevernas individuella behov och ger konkreta råd för att göra detta på ett lyckat sätt.

Bokens största styrka ligger dock i dess lyhördhet för modersmålets betydelse. Leon argumenterar för att modersmålsundervisning inte bara är viktig för elevernas språkutveckling, utan också för deras självkänsla och kulturella identitet. Genom att läsa och förstå sitt modersmål kan eleverna bättre förstå och uppskatta sin egen kulturella bakgrund. Detta ger dem en stark grund att stå på i den svenska skolan och hjälper till med att skapa en miljö där olika språk och kulturer får samexistera.

Boken behandlar viktiga områden i modersmålsundervisningen som Modersmålslärarens uppdrag, lärandet och språkutvecklingen och den språkliga medvetenheten och det fins mycket att lyfta fram men jag ska nämna två viktiga områden, nämligen kapitel sex att arbeta med heterogrupper och kapitel sju planering och genomförande.

Modersmålslärare som dagligen undervisar i modersmål har nästan hela tiden heterogena grupper av elever. Det är därför avgörande för dem att tänka noggrant på hur viktigt det är att nå alla elever och hjälpa dem att utvecklas mot uppsatta mål ifrån den nivån som de befinner sig på.

Det som lyfts fram i boken är precis det som varje modersmålslärare bör tänka på inför undervisningen. Man bör tänka på gruppindelning samt om lektionens upplägg men inte bara på det, man måste även tänka på och planera lektionerna språkutvecklande utifrån de olika språkliga nivåerna och olika åldrarna som eleverna befinner sig i. De här kapitlen ger praktiska exempel om hur man kan planera en sådan lektion, hur man kan arbeta med teman och hur man kan ge det stöd som eleverna behöver.

I följande kapitel går författaren in i en av de mest avgörande delen för en lyckad undervisning just för de lärare som undervisar heterogrupper. Läroplanen visar att undervisningen ska vara tydligt strukturerad, det vill säga: en lyckad undervisning vilar på tydlig pedagogisk planering, gott genomförande och en professionell bedömning. Pedagogisk planering är mycket viktigt och författaren lyfter fram tre sortens planeringar; grovplaneringen, temaplaneringen och lektionsplaneringen, samt ger exempel på struktur om aktiviteter under lektionerna, ger exempel från klassrummet och tips och råd om hemläxor.

För varje modersmålslärare, precis så som för varje lärare, är utmaningen att göra en genomtänkt pedagogisk planering för att nå alla elever i gruppen, samt att hitta till var och en av eleverna.

Sammanfattningsvis är ”Modersmålsundervisning, teori och praktik” en oumbärlig resurs för alla som är involverade i modersmålsundervisning. Boken ger tydliga och praktiska råd som kan användas i klassrummet och lyfter fram vikten av att läsa modersmål på ett inspirerande sätt. Elena Leon lyckas övertyga läsaren om att modersmålet är en viktig och integrerad del av den svenska skolan och att det kan vara helt avgörande för elevernas framgångar inom språk och andra skolämnen, inom kultur och lärandet som helhet.

Rizah Sheqiri • 2024-05-24
Född i Kosovo men bosatt i Sverige. Författare, poet och översättare med ett femtiotal titlar bakom sig. Arbetar även som lärare.

Një libër i shumëpritur për mësimin e gjuhës amtare në shkollë

Lexo më shumë

Efterlängtad bok om undervisning i modersmål

Läs mer